‘Er is nog veel winst te behalen’
22 april 2021
We weten al veel over de ziekte alvleesklierkanker en de behandeling hiervan, maar zeker nog niet alles. Zo weten we niet of het zinvol is om terugkeer van deze ziekte na de operatie vroegtijdig op te sporen en wat de optimale behandeling is wanneer het terugkeert. Iris van Goor, arts-onderzoeker chirurgie en radiotherapie bij het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU), coördineert twee studies die hier, dankzij het Deltaplan Alvleesklierkanker, helderheid in gaan geven.
Routinematige controles na operatie
Van de patiënten die geopereerd zijn aan alvleesklierkanker, keert de ziekte bij zo’n tachtig procent binnen twee jaar terug. Vaak wordt die terugkeer pas ontdekt op het moment dat er klachten ontstaan. Helaas waren er tot op heden geen goede behandelopties, wat maakte dat het “actief” op zoek gaan naar terugkeer van de ziekte niet zinvol werd geacht. De laatste jaren zijn er echter nieuwe en effectievere behandelingen ontwikkeld voor patiënten bij wie alvleesklierkanker terugkeert. Iris: “Het zou dus zo kunnen zijn dat wanneer we terugkeer van de ziekte eerder vast kunnen stellen, de patiënt ook al eerder kan starten met de behandeling. We hopen dat het effect van deze behandeling en dus de overleving van deze patiënten hierdoor verbetert.”
Maar hoe kan terugkeer van alvleesklierkanker vroegtijdig worden opgespoord? Gestandaardiseerde controles met bloedonderzoek en beeldvorming na de operatie zouden een manier kunnen zijn. De keerzijde is echter dat routinematig ziekenhuisbezoek en onderzoeken ondergaan ook een grote last kan vormen voor de patiënt en zijn/haar naasten. Het kan de angst op terugkeer van de ziekte bij patiënt vergroten. “Daarom is het heel belangrijk dat we niet alleen het effect van intensievere controles op de overleving, maar óók de impact op de kwaliteit van leven van patiënten hiervan uitzoeken. Als intensief controleren slechts een minimale overlevingswinst geeft, maar de kwaliteit van leven in deze periode verslechtert, is intensievere controle namelijk niet wenselijk.”
Hoge precisie bestraling
De terugkeer van alvleesklierkanker is zeer moeilijk te behandelen. Nu krijgen patiënten vaak chemotherapie, waaronder sinds kort de nieuwe en effectievere FOLFIRINOX combinatietherapie. Patiënten met lokaal teruggekeerde alvleesklierkanker zonder uitzaaiingen ervaren vaak klachten door lokale tumor(door)groei, zoals (buik)pijn en darmverstopping. Dit vermindert de kwaliteit van leven aanzienlijk. “Aanvullende behandeling met lokale hoge precisie bestraling zou de tumor kunnen verkleinen, waardoor die klachten kunnen verminderen. Daarnaast zou deze bestraling ook een gunstig effect kunnen hebben op de overleving.”
Nieuwe studies
Iris is betrokken bij twee studies naar deze vragen: de RADAR-PANC trial onderzoekt of routinematige controles met bloedonderzoek en beeldvorming na de operatie voor de patiënt van toegevoegde waarde zijn. De ARCADE trial onderzoekt of aanvullende behandeling met vijf sessies hoge precisie bestraling kan helpen bij de behandeling van lokaal teruggekeerde alvleesklierkanker zonder uitzaaiingen.
‘We kunnen als onderzoekers nog veel betekenen’
Iris draagt graag bij aan onderzoek naar alvleesklierkanker. “De ziekte wordt vaak in een vergevorderd stadium gediagnosticeerd, omdat patiënten dan pas klachten krijgen. Daardoor is het een lastig te behandelen ziekte, maar wel een waar wij als onderzoekers nog veel in kunnen betekenen. Er zijn al heel veel mooie onderzoeken gedaan, maar er is ook nog veel te ontdekken.” De RAKU onderzoeksgroep waar Iris in werkt is onderdeel van de DPCG (de 15 expertisecentra voor alvleesklierkanker verenigd in de Dutch Pancreatic Cancer Group), één van de initiatiefnemers van het Deltaplan Alvleesklierkanker.
Deze studies maken gebruik van gegevens uit het landelijke Dutch Pancreatic Cancer Project (PACAP): een landelijke databank waarin we alle patiëntgegevens verzamelen, mogelijk gemaakt door het Deltaplan Alvleekslierkanker. Dit landelijke patiëntencohort heeft inmiddels gegevens van ruim 2.400 patiënten opgenomen vanuit 48 Nederlandse ziekenhuizen. Dankzij deze landelijke onderzoeksbasis kunnen we nieuw onderzoek écht versnellen. Alleen patiënten die hiervoor toestemming hebben gegeven, komen in aanmerking voor deelname aan deze studies. Je arts kan je hier meer informatie over geven.
Het Deltaplan Alvleesklierkanker strijdt voor een betere toekomst voor alvleesklierkankerpatiënten. Er zijn al prachtige stappen gezet; tegelijkertijd is er nog veel werk te verzetten. En daar is financiering voor nodig. Help daarom ook mee!
Meer nieuws van artsen/onderzoekers
Onderzoek zorgt voor meer maatwerk in behandeling alvleesklierkanker
Marjolein Lansbergen is onderzoeker in het Amsterdam UMC. Zij doet haar promotieonderzoek aan het PEGASUS-project.25 juli 2024
Nederlands onderzoek naar alvleesklierkanker gaat over de grenzen
In de ‘RADAR-PANC trial’ wordt onderzocht of routinematige controles met bloedonderzoek en CT-scans na de operatie helpen bij het vroeg opsporen van terugkeer van alvleesklierkanker.29 november 2023
Weer een stapje vooruit in alvleesklierkankeronderzoek – Voor een sprankeltje hoop
Op vrijdag 8 september is Deesje Doppenberg onder leiding van prof. Marc Besselink (chirurg) en dr. Anna Bruynzeel (radiotherapeut-oncoloog) gepromoveerd met een onderzoek naar nieuwe inzichten in de behandeling van alvleesklierkanker. Het onderzoek bestond uit drie delen.18 oktober 2023
