Regionale samenwerking alvleesklierkanker: ‘Weer een stap vooruit’

Door de invoering van regionale ziekenhuisnetwerken is de kans op een potentieel genezende operatie voor elke patiënt die de diagnose alvleesklierkanker krijgt, even groot geworden. Oncologisch chirurg prof. dr. Ignace de Hingh van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, deed hier samen met collega’s uit het Amsterdam UMC en het Integraal Kankercentrum Nederland onderzoek naar.

Precies in het jaar dat Ignace aan de slag ging binnen de alvleesklierchirurgie (2006) werd in een artikel gepubliceerd dat de resultaten van de operatie voor alvleesklierkankerpatiënten slecht waren. De conclusie: teveel ziekenhuizen opereerden te weinig patiënten. Hierdoor ontstonden veel complicaties na de operatie, waardoor te veel mensen alsnog overleden. Dit greep Ignace aan: “Het heeft alles met kennis en ervaring te maken. Als je zo’n complexe operatie twee keer per jaar doet, gaat het gewoon minder goed. Dat is niet gek.”

Centralisatie zorgt voor betere kwaliteit

De sleutel voor verbetering lag volgens Ignace in een betere samenwerking, te beginnen in ‘zijn’ regio Brabant. “We voerden een centralisatie door en gingen in plaats van in tien ziekenhuizen, de operaties slechts in drie ziekenhuizen aanbieden. Het resultaat: er werden meer operaties uitgevoerd, die minder complicaties lieten zien en een betere overleving.” Een succes, dus. Vanaf 2013 verplichtte de Inspectie Gezondheidszorg zelfs dat patiënten met alvleesklierkanker alleen nog maar mochten worden geopereerd in ziekenhuizen die minimaal twintig van deze operaties per jaar uitvoerden. “Dat heeft echt iets positiefs op gang gebracht. Van 34 ziekenhuizen in 2008 in heel Nederland, gingen we naar achttien expertisecentra.” De kans om te overlijden aan de operatie daalde. “Er zijn extreme gevallen bekend waarin de overlijdenskans ging van 20% naar 2,5%.”

Kans op operatie mislopen

Helaas kleefde er een ongewenst neveneffect aan de centralisatie. Doordat de operaties in veel ziekenhuizen niet meer werden uitgevoerd, verdween ook de kennis ervan. En daarmee werd de kans dat een patiënt die in zo’n ziekenhuis gediagnosticeerd was met alvleesklierkanker, kleiner dat hij of zij ook doorverwezen werd voor operatie. “Zo leken dus sommige patiënten de kans op een mogelijk genezende operatie mis te lopen. Dat was natuurlijk nooit de bedoeling geweest.”

Centralisatie én regionale samenwerking

De oplossing hiervoor: intensieve regionale samenwerking. “Zo bespreken we in onze regio op donderdagmorgen elke patiënt met alvleesklierkanker met alle ziekenhuizen uit de omgeving. Dan wordt een besluit genomen over een operatie.” Zo wordt iedere patiënt met alvleesklierkanker beoordeeld door experts op dit gebied. En dat heeft effect gehad; de kans op een operatie is in elk ziekenhuis even groot geworden. Inmiddels wordt in vrijwel heel Nederland op deze manier gewerkt, met dank aan onder andere het Deltaplan Alvleesklierkanker. “En zijn alle patiënten verzekerd van de beste behandeling. Echt een uitkomst waar wij in Nederland ongelooflijk trots op mogen zijn.”

Minder druk op de patiënt

Wat is er nou voor de patiënt veranderd tussen 2006 en nu? “Wat je vooral ziet, is dat vijftien jaar geleden patiënten echt van hot naar her werden gestuurd, onderzoeken moesten vaak opnieuw, en op verschillende plekken. Het duurde te lang voor we wisten wat er aan de hand was en wat we er aan konden doen. Nu gaat het echt razendsnel. Als iemand op woensdag op een polibezoek komt, kunnen we die vaak al de maandag erop opereren.” Patiënten hoeven dus nu minder lang te wachten, en worden minder belast, door een betere samenwerking die is ontstaan door onder andere het Deltaplan Alvleesklierkanker. “Het blijft een vreselijke ziekte en daarom is het aan ons als artsen om niet nog meer druk op de patiënt te leggen. Dat doen we door onder andere het proces zo goed en efficiënt mogelijk in te richten.”

En nu verder

Het succes is voor Ignace voldoende om de combinatie van centralisering en regionale samenwerking verder door te voeren. “We willen bijvoorbeeld hetzelfde onderzoek doen voor chemotherapie: hoe komt het dat de ene patiënt dat wel in de behandeling meeneemt, en de andere niet? Ligt dat bij de patiënt, de arts, de regionale afspraken? We zoeken de aanpak met het beste resultaat en willen die uitrollen over heel Nederland. We moeten het van hele kleine stapjes vooruit hebben. En deze regionale effecten is écht zo’n stap.” Het Deltaplan Alvleesklierkanker helpt mee met de snellere centralisering en landelijke samenwerking.

Nederland gidsland

Vanuit het buitenland wordt vaak met jaloezie naar ons kikkerlandje gekeken. “Vooral in de samenwerkingen tussen ziekenhuizen zijn wij echt een gidsland. Zo kan je er nu als patiënt dus op rekenen dat je goed wordt doorgestuurd als dat nodig is.” Het Deltaplan Alvleesklierkanker doet er alles aan om verdere samenwerking op alle vlakken van de behandeling van alvleesklierkanker te verbeteren. Help je mee?

Meer nieuws van artsen/onderzoekers

Onderzoek zorgt voor meer maatwerk in behandeling alvleesklierkanker

Marjolein Lansbergen is onderzoeker in het Amsterdam UMC. Zij doet haar promotieonderzoek aan het PEGASUS-project.

25 juli 2024

Nederlands onderzoek naar alvleesklierkanker gaat over de grenzen

In de ‘RADAR-PANC trial’ wordt onderzocht of routinematige controles met bloedonderzoek en CT-scans na de operatie helpen bij het vroeg opsporen van terugkeer van alvleesklierkanker.

29 november 2023

Weer een stapje vooruit in alvleesklierkankeronderzoek – Voor een sprankeltje hoop

Op vrijdag 8 september is Deesje Doppenberg onder leiding van prof. Marc Besselink (chirurg) en dr. Anna Bruynzeel (radiotherapeut-oncoloog) gepromoveerd met een onderzoek naar nieuwe inzichten in de behandeling van alvleesklierkanker. Het onderzoek bestond uit drie delen.

18 oktober 2023

Bekijk alles